Een rechter uitdagen. Hoe en vooral waarvoor?

Het Belgische systeem vereist dat rechters onafhankelijk en onpartijdig zijn. Als dat niet het geval is, bestaat er een procedure om de rechter in kwestie te ontslaan. Dit heet recuseren. 

Onafhankelijkheid: 

Rechters moeten vrij kunnen oordelen, zonder druk van wie dan ook. Ze mogen ook van niemand bevelen aannemen. 

Onpartijdigheid: 

Rechters moeten werken zonder vooroordelen en met een volledige schijn van neutraliteit. 

Als dit niet het geval is, kan een partij een rechter vragen een zaak niet in behandeling te nemen. Het is niet nodig om de rechter te beschuldigen van persoonlijke partijdigheid, maar het is voldoende om een schijn van partijdigheid te kunnen aantonen. 

Bijvoorbeeld: in het verleden, in de zaak Dutroux, heeft een onderzoeksrechter deelgenomen aan een spaghetti-diner dat was georganiseerd om de verdedigingskosten van een van de slachtoffers te financieren. Door zijn aanwezigheid had de rechter bijgedragen aan de juridische kosten van een van de partijen in het proces. Hij had kennelijk partij gekozen tegen Marc Dutroux. De rechter werd ontslagen bij beslissing van het Hof van Cassatie. 

Normaal gezien moet elke rechter die weet heeft van een reden tot terugtrekking in zijn persoon zich terugtrekken. Doet hij dat niet, dan moet de partij die hem wenst te diskwalificeren dat bij het begin van het proces doen, tenzij de reden voor diskwalificatie hem later bekend wordt. 

Het verzoek moet worden ondertekend door een advocaat die ten minste tien jaar advocaat is. 

Het bezwaarschrift wordt vervolgens binnen 24 uur door de griffier aan de rechter overhandigd en de rechter moet binnen twee dagen beslissen of hij het bezwaarschrift al dan niet aanvaardt. Vanaf dat moment wordt de procedure geschorst, behalve in bepaalde dringende gevallen. 

De beslissing wordt genomen door de rechter van de rechtbank die boven de rechter wiens onpartijdigheid wordt betwist, staat.